Η εκπαίδευση, έτσι κι αλλιώς, τέτοιον καιρό σκαρφαλώνει στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων. Τον Μάιο είναι οι πανελλαδικές εξετάσεις για τα τριτοβάθμια ιδρύματα και λίγο μετά αρχίζουν τα σενάρια για το επίπεδο των βάσεων. Ο υδράργυρος του θερμόμετρου της ελληνικής κοινωνίας ανεβαίνει καταγράφοντας τα κοχλάζοντα συναισθήματα που βιώνουν οι ελληνικές οικογένειες μετά μια κοπιαστική χρονιά προετοιμασίας.
Η ίδια κατάσταση επαναλήφθηκε και φέτος. Μόνο που ο καμβάς των εξετάσεων είναι η ίδια η εκπαίδευση. Επειτα από έναν διάλογο που πήρε διάφορες μορφές, η επιτροπή του εθνικού διαλόγου κατέθεσε τις προτάσεις της. Αναμενόμενες και οι αντιδράσεις, αν λάβουμε υπόψη πως η κατάσταση σ’ όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης επηρεάζεται από το ασφυκτικό κλίμα της δημοσιονομικής αυστηρότητας που υπαγορεύεται από τους δανειστές.
Θα ήταν καλοδεχούμενο, συνεπώς, να υπάρξουν παραδοχές. Ισως κάτι τέτοιο θα διευκόλυνε την κατανόηση των προβλημάτων. Θα συνέβαλε, πέρα απ’ αυτό, στην ανάδειξη των πραγματικών διαστάσεων όσων εξελίσσονται στην εκπαίδευση, που αναπόφευκτα έρχεται αντιμέτωπη με τις επιπτώσεις από τις περικοπές.
Ολοι ξέρουν, για παράδειγμα, πως η ανώτατη εκπαίδευση, όπως την γνωρίσαμε, έχει εξαντλήσει τη δυναμική της. Οι δημόσιοι διαξιφισμοί ανάμεσα στα κόμματα αλλά και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, που πολλές φορές γίνονται σφοδρή αντιπαράθεση, εξελίσσονται πάνω από το βαρύτατα νοσούν σώμα της δημόσιας εκπαίδευσης.
Στο παρελθόν αντιμετωπίστηκε ως μέσο επαγγελματικής επιτυχίας. Αυτό έχει παύσει. Η μεγάλη πλειονότητα των πτυχιούχων πλέον τροφοδοτούν την αγορά εργασίας με ανέργους, οι οποίοι εκλιπαρούν για μία θέση εργασίας που τους διασφαλίζει μόνο το χαρτζιλίκι τους.
Στην καλύτερη περίπτωση το πανεπιστημιακό πτυχίο κάποιων ειδικεύσεων να θερμαίνει τις ελπίδες πως η μετανάστευση στο εξωτερικό μπορεί να δώσει διέξοδο. Να είναι αυτή η προοπτική που κρατάει έντονο το ενδιαφέρον των ΜΜΕ για τις εξετάσεις και τα χρειαζούμενα μόρια για την περιπόθητη είσοδο σε κάποιο τμήμα; Μάλλον είναι ο λαβύρινθος της εκπαίδευσης. Το αίσθημα του αδιεξόδου, που δεν έχει πείσει τους υποψηφίους και τους γονείς τους πως υπάρχουν άλλες επιλογές.
Σ’ αυτό το κλίμα κινήθηκαν οι απόψεις της επιτροπής για τον διάλογο. Ειπώθηκε πως το ενδιαφέρον εστιάζεται σ’ ένα μικρό ποσοστό των υποψηφίων. Είναι αυτοί που χρειάζεται η χώρα(;) και η ανώτατη εκπαίδευση. Αυτοί που δεν συμπληρώνουν το έντυπο των προτιμήσεων σαν να είναι δελτίο Τζόκερ. Που έχουν συγκεκριμένη στόχευση.
Μια τέτοια δήλωση θα μπορούσε να διαμορφώσει συνθήκες κοινωνικού διαλόγου, που δεν μπορούσε να χωρέσει στα πορίσματα της επιτροπής. Ομως η συζήτηση έμεινε κολοβή. Το θέμα δεν είναι η είσοδος στην ανώτατη εκπαίδευση. Δεν είναι, πρωτίστως, η ανώτατη εκπαίδευση το πρόβλημα.
Προφανώς η σημερινή κρίση στην εκπαίδευση απεικονίζει τα αδιέξοδα ενός κοινωνικού μοντέλου που θεώρησε τα εκπαιδευτικά ιδρύματα ως εκδοτήρια τίτλων για τακτοποίηση στο Δημόσιο. Ετσι ρήμαξε η ύπαιθρος και η αγροτική παραγωγή. Ιδρύθηκαν Τεχνικά Λύκεια που δεν συνδέθηκαν με την επαγγελματική ζωή.
Η μεταρρύθμιση στην εκπαίδευση είναι αναγκαία. Θα μείνει μετέωρη όμως αν δεν υπάρξει δημόσιο ενδιαφέρον για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και ιδίως την τεχνική εκπαίδευση. Δεν μπορεί να γίνει η μεταρρύθμιση μέσο κοινωνικής αλλαγής αν δεν συνδεθεί με την κοινωνία και την οικονομία. Η συζήτηση για την ανάπτυξη έχει γίνει το φετίχ του δημόσιου διαλόγου. Ομως απουσιάζει η εκπαίδευση από τη συζήτηση.
Τα πορίσματα του διαλόγου θα μείνουν ατελέσφορα αν το ενδιαφέρον της πολιτείας δεν κατευθυνθεί στους πολλούς. Αν δεν ανοίξουν επαγγελματικές προοπτικές. Αν δεν αφεθούν στην μπάντα οι συντεχνιακές φιλοδοξίες των διδασκόντων στα ανώτατα ιδρύματα. Αν επίκεντρο του διαλόγου δεν είναι η δημιουργία μιας αξιόπιστης επαγγελματικής/τεχνικής εκπαίδευσης που προετοιμάζει ειδικά στελέχη, αναγκαία σε μια οικονομία που ανατάσσεται από τη χειμερία νάρκη της.
Οι εκπαιδευτικές αλλαγές είναι αναγκαίες. Σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Χρειάζεται ν’ αλλάξουν τα προγράμματα στα σχολεία. Η συζήτηση για τις ώρες μαθημάτων είναι επιβεβλημένη. Ωστόσο η ουσία του διαλόγου δεν είναι η αύξηση του χρόνου των διαλειμμάτων. Ή είναι το έλασσον.
Σημασία έχει πώς το σχολείο θα γίνει πιο αποτελεσματικό. Αν η συζήτηση σταματάει στο βαρύ ωράριο των μαθητών στο σχολείο, η ομολογία αυτή αφήνει έξω από την οπτική της το γεγονός πως υπάρχει και μια άλλη, παράλληλη εκπαιδευτική δραστηριότητα που γονατίζει τις οικογένειες και τα παιδιά.
*Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου