Στη δεκαετία του 1990, τότε που κατέρρευσαν όλα στην Ανατολική Ευρώπη, άρχισε μια μεγάλη συζήτηση αν αυτό θα οδηγούσε τα εθνικά κράτη να χάσουν τη δύναμή τους.
Αρκετοί ήταν αυτοί που ήταν βέβαιοι για την εξέλιξη αυτή. Αλλωστε, βρισκόταν σε εξέλιξη η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που μπορούσε, για την άποψη αυτή, να πρωταγωνιστήσει στην άμβλυνση της σημασίας του εθνικού κράτους. Να εξαλειφθούν οι εθνικοί εγωισμοί. Να υπερισχύσει μια νέα ταυτότητα, που θα συνέβαλλε στη συνεργασία ανάμεσα στους λαούς.
Δυόμισι δεκαετίες μετά, φαίνεται πως οι εκτιμήσεις αυτές δεν επαληθεύτηκαν. Η Ευρωπαϊκή Ενωση διευρύνθηκε. Ομως, οι αντιθέσεις δεν λειάνθηκαν. Αντίθετα, παρατηρούνται ομαδοποιήσεις και δημιουργία μιας γερμανικής Ευρώπης, που ζει στον κόσμο της, αδιαφορώντας για τους καημούς και τις ανησυχίες των Ευρωπαίων πολιτών για το μέλλον της μεγάλης πατρίδας τους. Το ζούμε στο πετσί μας τα τελευταία χρόνια. Το ζουν οι Γάλλοι. Το περιμένουν πολλοί άλλοι.
Αυτή η Ευρώπη μάς έδειξε το πολύπλοκο και αντιφατικό πρόσωπό της τον τελευταίο καιρό. Η προεκλογική εκστρατεία για το Brexit στην Αγγλία και η διχοτόμηση του εκλογικού σώματος απεικονίζει τον θεό Ιανό που έχει φωλιάσει στις ψυχές των Ευρωπαίων. Η αυστηρή δημοσιονομική πολιτική έχει τρομοκρατήσει τον κόσμο. Εχει δημιουργήσει ανασφάλεια.
Οι εργαζόμενοι δεν έχουν εμπιστοσύνη στους Ευρωπαίους ηγέτες κι αυτό κάνει ευκολότερο το έργο όσων εμπορεύονται το μίσος και τον ρατσισμό. Οσοι διοικούν σήμερα την Ευρώπη έχουν στην καρδιά και στο μυαλό τους μόνο το ευρώ. Δεν ακούνε τους αναστεναγμούς όσων δοκιμάζονται. Θεωρούν τις κατεστραμμένες ζωές, τις βουλιαγμένες ελπίδες σχεδόν φυσική προϋπόθεση για να πετύχει το δικό τους μοντέλο.
Να αβγατίσουν τα συμφέροντά τους. Νιώθουν σαν τους Ολύμπιους θεούς που παρακολουθούσαν, βολεμένοι στον ουράνιο θρόνο τους, σαν έναν διασκεδαστικό αγώνα τα μαρτύρια του Σίσυφου, που πάλευε ν’ ανεβάσει το φορτίο του, ματαίως, στην κορυφή, για να ξεφύγει από το μαρτύριο που του είχαν επιβάλει.
Οι Βρετανοί δεν έχουν νιώσει το μαρτύριο του Σίσυφου, που έχει αναταράξει τη ζωή των Ελλήνων. Φοβήθηκαν όμως. Τρομοκρατήθηκαν στην ιδέα πως μπορεί να μοιάσουν στον Τάνταλο, που τιμωρήθηκε στο μαρτύριο να στερηθεί τη ζωή του. Να δουν, σαν άλλοι Τάνταλοι, να απομακρύνονται όλα τα αγαθά. Να μην μπορούν να πιάσουν την προηγούμενη ζωή τους, που θα την έβλεπαν να τους αποχαιρετά.
Η δολοφονία της Τζο Κοξ, της Αγγλίδας βουλευτίνας, από τον ακροδεξιό κήρυκα της μισαλλοδοξίας ήρθε σαν σωσίβιο για όλους εκείνους στην έδρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης και στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις που παρακολουθούσαν, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα, να κλυδωνίζεται το «ευρωπαϊκό» καράβι στις βρετανικές ξέρες. Η Κοξ έγινε, για κάποιους, η Ιφιγένεια, που θυσιάστηκε για να αφήσει ο Αίολος τον ούριο άνεμο, ώστε να γλιτώσει το ευρωπαϊκό εγχείρημα από καταβύθιση στα παγωμένα νερά του Ατλαντικού.
Μπορεί, όμως, μια Ιφιγένεια να σώσει την Ευρώπη; Μπορεί η δολοφονία της αγωνίστριας βουλευτίνας να αλλάξει τη ρότα της Ευρωπαϊκής Ενωσης; Μπορεί να νιώσουν οι Ευρωπαίοι πολίτες πως κατοικούν σε μια ήπειρο που σέβεται τις ιδρυτικές αρχές της; Να νιώσουν πως δεν είναι οι σύγχρονοι δουλοπάροικοι στη νέα «φεουδαρχική» Ευρώπη;
Η απάντηση σ’ αυτά τα ερωτήματα δεν είναι μονοσήμαντη. Κάποιοι θα τοποθετηθούν αρνητικά. Δεν υπάρχει σωτηρία. Ενδεχομένως να «ηρωποιηθεί». Να γίνει το σύμβολο για τη σωτηρία της Ευρώπης. Ολοι χρειάζονται τον μύθο, ακόμη και οι στυγνοί νεοφιλελεύθεροι.
Αν όμως μπορούσε η Κοξ να μιλήσει, θα τους έλεγε «μακριά τα χέρια σας από μένα». Δεν χύθηκε το αίμα μου γι’ αυτήν την Ευρώπη. Δεν αγωνίστηκα για να κάνετε τους λαούς της Ευρώπης πρώτη ύλη για τα νεοφιλελεύθερα κολαστήριά σας. Αν αλλάξετε τροπάριο, είμαι μαζί σας. Αν γίνετε ανθρώπινοι. Αν δεν διαλύσετε τα εργασιακά δικαιώματα. Αν δεν κάνετε την ανεργία τον σύγχρονο Εφιάλτη. Αν δεν σπέρνετε το μίσος και την ξενοφοβία. Αν… Τότε, η Ευρώπη αυτή θα είναι η δική μου Ευρώπη».
*Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου