pikros.jpg
Πέτρος Πικρός: 60 χρόνια από τον θάνατό του
Το πραγματικό του όνομα ήταν Ιωάννης Γεναρόπουλος, αλλά επέλεξε το φιλολογικό ψευδώνυμο Πέτρος Πικρός από θαυμασμό στον Ρώσο συγγραφέα Μαξίμ Γκόρκι (γκόρκι στα ρωσικά σημαίνει πικρός).
«Ωστόσο αν η πρόθεση του Πικρού να δηλώσει τη συγγένειά του με τον Ρώσο συγγραφέα είναι κάτι παραπάνω από προφανής, το έργο αντανακλά έναν ιδιότυπο συνδυασμό επιδράσεων από την περιοχή ενός όψιμου νατουραλισμού, συνδυασμένου με στοιχεία αισθηματισμού και γερμανικού εξπρεσιονισμού», γράφει η Χριστίνα Ντουνιά, στην εισαγωγή του βιβλίου του Πικρού «Χαμένα κορμιά», το πρώτο μιας τριλογίας - τα άλλα δύο είναι το «Σα θα γινούμε άνθρωποι» και το «Τουμπεκί», που ξαναβγήκαν το 2009 – 2010 απ’ τις εκδόσεις «Αγρα».
Είναι από τους συγγραφείς, που με την πρώτη του κιόλας εμφάνιση, το 1922, ξεχώρισε κι έδωσε έργο που αξίζει να ανατρέξει κανείς. Και, πέρα απ’ τις αρετές του, να γνωρίσει την εξέλιξη της νεοελληνικής λογοτεχνίας, τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Οπότε έχουμε κάθε λόγο να τον μνημονεύσουμε, καθώς συμπληρώνονται 60 χρόνια από τότε – 27 Ιουνίου 1956 – που πέθανε στα 69 ή 70 του χρόνια.
Εκτός «γραμμής»
Από σχετικά εύπορη οικογένεια, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, μεγάλωσε στην Ελβετία, σπούδασε ιατρική στο Παρίσι και βιοχημεία στη Γερμανία.
Ωστόσο δεν ακολούθησε κανένα επάγγελμα που να έχει σχέση με τις σπουδές του. Από το 1920 στην Αθήνα – πεζογράφος, δημοσιογράφος, μεταφραστής, ομιλητής – ρήτορας σε φοιτητικές κι εργατικές συγκεντρώσεις, προκάλεσε πολλές αντιδράσεις, τόσο με τη συμμετοχή του στο αριστερό κίνημα όσο και με την ιδιότυπη γραφή του.
Αρχισυντάκτης του «Ριζοσπάστη» και διευθυντής του περιοδικού «Πρωτοπόροι», συνελήφθη και φυλακίστηκε στις φυλακές Αβέρωφ και Συγγρού.
Οι «εκτός κομματικής γραμμής», ωστόσο, συμπεριφορές του τον έφεραν σε σύγκρουση με το ΚΚΕ. Παύεται από τα έντυπα του κόμματος και διαγράφεται. Οταν αργότερα θα εκφράσει την επιθυμία να επανενταχθεί στο ΚΚΕ, το αίτημά του δεν θα γίνει δεκτό.
Η ιδεολογική του συμπεριφορά είχε συνέπειες και στην όλη κριτική απέναντί του. Γράφει ο Γιάνης Κορδάτος στην «Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας»: «Ο Πικρός είχε ταλέντο πεζογράφου. Ηξερε τη ζωή των κατώτερων στρωμάτων του λαού, των παραστρατημένων αλητών, λαθρεμπόρων, χασισοποτών, εγκληματιών και σωματεμπόρων και τους περιγράφει σε όλες τις εκδηλώσεις τους.
Μιμείται σε πολλά την τεχνοτροπία του Γκόρκι. Χωρίς να κάνει κήρυγμα βλέπει τους παραστρατημένους με συμπάθεια γιατί είναι θύματα του αστικού καθεστώτος». Αλλά πιο κάτω, καθώς «τα χάλασε με την ηγεσία του ΚΚΕ»: «Ηταν εγωιστικός τύπος, εριστικός και ραδιούργος. Το είχε πάρει απάνω του».
Ανανεωτής
Κυριαρχούν ωστόσο οι εγκωμιαστικές κριτικές, αρκετές από τις οποίες περιλαμβάνονται στην τριλογία των εκδόσεων «Αγρα»: Αλκης Θρύλος, Γρ. Ξενόπουλος, Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος, Μπάμπης Κλάρας, Χρ. Λεβάντας, Κωστής Μπαστιάς, Μελής Νικολαΐδης, Πέτρος Ζευγάς (Αιμίλιος Χουρμούζιος).
Και άλλων, όπως ο Παύλος Νιρβάνας (που, κατά τον Κορδάτο, είναι ο πρώτος που αναγνώρισε το ταλέντο του Πικρού), ο Νίκος Παππάς και ο Πέτρος Χάρης, που επισημαίνει: «Ο,τι θα θυμόμαστε κι ό,τι θα μείνει στην ελληνική γραμματεία θα είναι οι σελίδες ενός πεζογράφου που ανανέωσε τον ελληνικό ρεαλισμό με την αγάπη του για τον βασανισμένο άνθρωπο, για τα θύματα της κοινωνίας».
Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο Πικρός έγραψε πλήθος μελετών, έκανε πολλές μεταφράσεις και ως δημοσιογράφος έγραφε σχεδόν τα πάντα: από κριτικές βιβλίου, θεάτρου και ανταποκρίσεις, μέχρι καυτά ρεπορτάζ από την καθημερινή ζωή, υποδυόμενος τον εργαζόμενο σε διάφορα επαγγέλματα – μέχρι «παρακατιανά» (όπως λούστρος). Για πολλά χρόνια εργαζόταν και στο ραδιόφωνο.
Στα πεζογραφήματά του να προσθέσω τα μυθιστορήματα «Ο άνθρωπος που έχασε τον εαυτό του», «Η εταίρα που κυβέρνησε την Ελλάδα», «Από τον κόσμο που φεύγει στον κόσμο που έρχεται», «Σπιναλόγκα» και «Η λαμπηδόνα του βυθού», που κυκλοφόρησε μετά τον θάνατό του. Στα βιβλία του περιλαμβάνονται και έξι για παιδιά – «απ’ τα καλύτερα του είδους» όπως τα χαρακτηρίζει ο Νίκος Παππάς.
Το Μορφωτικό Ιδρυμα της ΕΣΗΕΑ έχει προγραμματίσει εκδήλωση αφιερωμένη στο έργο και την προσωπικότητα του Πικρού.
Στο πλαίσιο
Οντας έξω πλέον από το τρέχον ρεπορτάζ, δεν είχα πάρει χαμπάρι ότι η ΑΕΠΙ, η πλέον εύρωστη διαχρονικά κερδοσκοπική εταιρεία, έβαλε, με το πρόσχημα της κρίσης, πλώρη για Κύπρο.
Το διάβασα εδώ σ’ εμάς το περασμένο Σάββατο, στο κατατοπιστικό ρεπορτάζ της Αντας Ψαρρά και του Δημήτρη Κανελλόπουλου, που σωστότατα η εφημερίδα έκανε πρωτοσέλιδο και κύριο άρθρο. Χρόνους 86, η εν λόγω εταιρεία νέμεται το έργο των μουσικών δημιουργών, με την ανοχή των πιο ισχυρών από αυτούς που κάποτε τη λοιδορούσαν.
Κι επειδή το σχετικό ρεπορτάζ τρέχει, να επαναλάβω ότι η ΑΕΠΙ αξιώνει (με την ενίσχυση ευνοϊκότατης νομοθεσίας) δύο κατηγορίες δικαιωμάτων: μηχανικά (που αφορούν δίσκους) και εκτελεστικά (από μια μεγάλη συναυλία, εδώ ή στο εξωτερικό, ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς, μέχρι ένα κομμωτήριο που έχει ένα ραδιοφωνάκι για την πελατεία του).
Και καθώς η δισκογραφία έχει «γονατίσει» από τις προσφορές, το πολύ «ψωμί» βρίσκεται στα εκτελεστικά, όπου διεκδικεί –και εισπράττει– δικαιώματα και για έργα πέραν των 70 ετών (οπότε απελευθερώνονται), ακόμη και παραδοσιακά και έργα άγνωστων δημιουργών, που μοιράζει στους δικαιούχους με ασαφείς υπολογισμούς, αφού βέβαια αφαιρέσει τα καθόλου ευκαταφρόνητα ποσοστά της. Ευκαιρία να γίνουν γνωστά κάποια πράγματα.
Γέμισε μουσικές και αρχαία αιγυπτιακά χρώματα το Ηρώδειο στην έναρξη του Ελληνικού Φεστιβάλ από τη Λυρική Σκηνή με τις sold out τέσσερις παραστάσεις της «Αΐντα» του Βέρντι. Αρμονική συνύπαρξη τέχνης και τεχνολογίας. Κι ας θυμίσω την ερχόμενη Πέμπτη, στον ίδιο χώρο, τη συναυλία για τα 50 χρόνια του Νότη Μαυρουδή – από τους ταμένους στην ποιότητα.
ΚΑΙ… Να πεθαίνεις για τα προς το ζην…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου