Ελένη Γκίκα, Η ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΑΙΑΣ ΓΗΣ «Μεσόγεια» Ένα χαμένο περιβόλι της Αττικής, του Γιώργου Π. Ιατρού, ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ανθολόγιο, δηλώνει σεμνά. Ένα οδοιπορικό στη γη των Μεσογείων, μέσα από μαρτυρίες περιηγητών, την φωνή των ποιητών και των λογοτεχνών, τις αναφορές των δημοσιογράφων. Το αποτέλεσμα, μια τοιχογραφία μνήμης που συνδέει το παρελθόν με την εποχή μας. Και αναδεικνύει την ιστορία της Μεσογαίας γης.

Ο Γιώργος Π. Ιατρού έχει δουλέψει για όλο αυτό άοκνα και σκληρά πάνω από δέκα χρόνια, το αφιερώνει στα γονικά του και το αναγνωρίζει ως ρίζες του: «Σαν το δέντρο είναι ο άνθρωπος- είχε πει ο φωτογράφος Στέλιος Σκοπελίτης- έχει ανάγκη από ρίζες που γειώνουν την ύπαρξή του όταν έχει χαθεί ο πολικός αστέρας του προσανατολισμού του μέσα στην ομίχλη. Και η ομίχλη- συνεχίζει- δεν εγκαταστάθηκε στα Μεσόγεια το περιβόλι της Αττικής μόνο τα τελευταία χρόνια της κρίσης και των μνημονίων. Η ομίχλη άρχισε να εγκαθίσταται αργά και μεθοδικά πολύ παλαιότερα από τα χρόνια της χούντας όταν πληγώναμε αλόγιστα το δέντρο μας, το περιβόλι μας και τη φύση αληθινή μητέρα όλων μας». Κι ο ανθολόγος εν προκειμένω αναλαμβάνει να μας αποδώσει ακριβώς ό,τι υπήρξε κι υπήρξαμε, για τον απλούστατο λόγο ότι όλο αυτό δεν παύει, τελικά, να υπάρχει. Επειδή όλοι μας είμαστε και το παρελθόν μας, μας καθορίζει και μας στηρίζει όλο αυτό.

Γιώργος Π. Ιατρού «Μεσόγεια» Ένα χαμένο περιβόλι της Αττικής Εκδ. «ΑΩ», σελ. 597

Ξεκινώντας από εικόνες των Μεσογείων που παραμένουν Μεσόγεια, ο Γιώργος Π. Ιατρού περισυλλέγει σε έναν τόμο όλες τις παρελθούσες ιστορικές, ποιητικές, συγγραφικές και δημοσιογραφικές αναφορές, χαράζοντας έναν χάρτη ιδιόρρυθμο και αγεωγράφητο. Βασικός στόχος του ανθολογίου είναι «ο αναγνώστης να ανακαλύψει πλήθος εικόνων, γεγονότων της περιοχής μέσα από σπάνια δυσεύρετα κείμενα από παλιά ξεχασμένα αλλά και σύγχρονα βιβλία κι άλλες πηγές λόγου».

Βασικοί άξονες, όπως τους αποδέχεται:
- η αρχαία εποχή στους δήμους της Νότιας Αττικής βασισμένη σε κείμενα σύγχρονων λογοτεχνών κι αρχαιολόγων
- οι εντυπώσεις των περιηγητών 18ου-19ου αιώνα κυρίως
- τα γεγονότα διαφόρων ιστορικών περιόδων που σημάδεψαν την τοπική κοινωνία 

- η λογοτεχνική προσέγγιση της λαογραφίας του τόπου
- η αναφορά σε σημαντικούς ανθρώπους που κατάγονται ή σχετίζονται με τα Μεσόγεια
- τα τοπόσημα, η περιγραφή, η υμνογραφία της φύσης και οι προσπάθειες προστασίας της.

Δομικά χωρίζει ο συγγραφέας – ανθολόγος το βιβλίο σε έντεκα ενότητες όσο και οι περιοχές: Παλλήνη, Σπάτα, Παιανία, Κορωπί, Μαρκόπουλο, Βραυρώνα, Πόρτο Ράφτη, Κουβαράς, Καλύβια, Ανάβυσσος- Παλαιά Φώκαια- Σαρωνίδα, Κερατέα. Τα κείμενα που εμπεριέχονται φέρουν μεταξύ πολλών πολλών άλλων τις υπογραφές και των: Ζακ Λακαριέρ, Έντμουντ Άμπου, Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Οδυσσέας Ελύτης, Κωστής Παλαμάς, Μαξίμ Ρεϊμπώ, Βασίλης Ρώτας, Γιάσπερ Σβενμπρο, Ηλίας Βενέζης, Κώστας Βάρναλης, Άρης Φακίνος, Γιώργος Σουρής, Ιωάννα Καρυστιάνη, Ευάγγελος και Όλγα Κακαβογιάννη, Μαρία Γαβαλά, Γιάννης Ξανθούλης κ.α.

Τα κεφάλαια ανοίγουν φράσεις μεγάλων συγγραφέων για την ψυχή και τη σημασία του Τόπου. Για παράδειγμα:

«Μια πόλη γίνεται ένας κόσμος όταν αγαπάει κανείς κάποιον από τους κατοίκους της» Λώρενς Ντάρρελ.

«Η γεωμετρία ενός τόπου είναι παράγωγο της σύστασής του. Εννοώ μ’ αυτόν τον όρο τη φύση της ύλης απ’ όπου είναι πλασμένος καθώς και τη φύση των λογής δυνάμεων που επέδρασαν κι επιδρούν ακόμα πάνω του» Δ. Πικιώνης «Συναισθηματική Τοπογραφία».

Το αποτέλεσμα, ένα βιβλίο- Τόπος που είναι Μνήμη και ο ξανακερδισμένος χρόνος μας, όπου η αρχαία Σφηττός ακόμα χαράσσει τον Υμηττό και στα Καλύβια Θορικού είναι εμφανής η ιστορική- αρχαιολογική τους περιήγηση.

Μικρό αντίδωρο το φινάλε του βιβλίου. Ένα ποίημα από τις «Επτά Ωδές» του Τζων Κητς για την Αττική Γη, «Ωδή σε μιαν Ελληνική Υδρία»:

«Ω νόημα της Αττικής! Της ομορφιάς προσκύνημα! Με το γένος

Μαρμάρινων εφήβων και παρθένων που κουράστηκαν.

Με τα κλαδιά του δάσους και τα συντρίμμια αγριόχορτα

Εσύ, σιωπηλή μορφή, παντοτινέ πειρασμέ, και περ’ απ’ τη σκέψη

Σαν θέλημα αιωνιότητας, Ειδύλλιο νεκρό!

Όταν τα γηρατειά καταβάλλουν κι ετούτη τη γενιά,

Θα μείνεις και πάλι σ’ άλλων θνητών τις συμφορές,

Μονάκριβη φίλη, θα ‘χεις να λες στους ανθρώπους:

Η ομορφιά είν’ η αλήθεια, κι η αλήθεια ομορφιά.

Αυτό είναι που μαθαίνουμε στη γη, τι άλλο να ζητάμε;»

Κι αυτό εδώ το βιβλίο είναι μόχθος κι αλήθεια κι ομορφιά. Είναι η ψυχή ενός Τόπου, ο Τόπος ο ίδιος. Έτσι όπως τον περιδιάβηκαν και τον τραγούδησαν, τον αναγνώρισαν και τον αποτύπωσαν οι αιώνιοι επισκέπτες του.

ΕΛΕΝΗ ΓΚΙΚΑ